در دنیای امروز، هوش مصنوعی و به‌ویژه مدل‌های زبانی مانند ChatGPT، تبدیل به دستیارانی پرکاربرد شده‌اند. اما کیفیت پاسخ‌های این مدل‌ها، ارتباط مستقیم با نحوه‌ی طرح سؤال یا همان پرامپت (Prompt) دارد. به همین دلیل، پرامپت نویسی استاندارد یکی از مهارت‌های کلیدی برای استفاده‌ی مؤثر از هوش مصنوعی است.
در این مقاله، ابتدا مفهوم پرامپت نویسی را توضیح می‌دهیم و سپس ۱۰ نکته‌ی کلیدی برای نوشتن پرامپت‌های بهتر را بررسی می‌کنیم.
پرامپت نویسی چیست؟
پرامپت نویسی یعنی هنر و علم نوشتن دستورها یا درخواست‌ها به گونه‌ای که هوش مصنوعی بهترین و دقیق‌ترین پاسخ ممکن را ارائه دهد.
هرچه پرامپت دقیق‌تر، واضح‌تر و ساختاریافته‌تر باشد، نتیجه‌ی خروجی نیز با کیفیت‌تر خواهد بود.
۱۰ نکته مهم در پرامپت‌نویسی استاندارد
۱. شفاف و مستقیم بنویسید
هوش مصنوعی باید بداند دقیقاً چه می‌خواهید. درخواست‌های کلی و مبهم باعث تولید پاسخ‌های عمومی و غیر دقیق می‌شود.
🔹 مثال:
- ❌ بد: «برام در مورد تاریخ بنویس.»
- ✅ خوب: «یک متن ۳ پاراگرافی درباره‌ی نقش ایران در جاده ابریشم در قرون وسطی بنویس.»
۲. زمینه و بافت موضوع را مشخص کنید
هوش مصنوعی بدون زمینه‌ی کافی ممکن است پاسخی بی‌ربط بدهد.
🔹 مثال:
- ❌ بد: «یک متن برای معرفی محصول بنویس.»
- ✅ خوب: «یک متن تبلیغاتی ۱۰۰ کلمه‌ای برای معرفی گوشی موبایل هوشمند با تمرکز بر دوربین ۱۰۸ مگاپیکسلی و باتری قوی بنویس.»
۳. ساختار و قالب خروجی را تعیین کنید
مشخص کنید می‌خواهید پاسخ به شکل مقاله، لیست، جدول یا داستان باشد.
🔹 مثال:
- «یک جدول مقایسه‌ای بین لپ‌تاپ‌های مک‌بوک و دل در زمینه‌ی سرعت، وزن و قیمت ارائه بده.»
۴. طول متن را کنترل کنید
اگر طول متن مهم است، آن را ذکر کنید: کوتاه، متوسط یا طولانی.
🔹 مثال:
- «یک خلاصه‌ی ۵۰ کلمه‌ای از کتاب شازده کوچولو بنویس.»
۵. از نقش‌دهی (Role Prompting) استفاده کنید
با تعیین نقش، هوش مصنوعی بهتر عمل می‌کند.
🔹 مثال:
- «تو یک معلم ریاضی هستی. به زبان ساده برای یک دانش‌آموز دبیرستانی، قضیه فیثاغورث را توضیح بده.»
۶. مثال بزنید
اگر نمونه‌ی مدنظرتان را نشان دهید، خروجی مشابه خواهد بود.
🔹 مثال:
- «یک متن الهام‌بخش مثل این نمونه بنویس: “هر شکست، پلی به سوی موفقیت است.”»
۷. از زبان دقیق و ساده استفاده کنید
جملات پیچیده ممکن است باعث برداشت اشتباه شوند.
🔹 مثال:
- ❌ بد: «یک چیزی مثل داستانی که توش آدم‌ها یک جورایی درگیر مشکلاتی میشن…»
- ✅ خوب: «یک داستان کوتاه درباره‌ی دوستی که پس از یک سوءتفاهم دوباره آشتی می‌کنند بنویس.»
۸. تعیین محدودیت‌ها و باید/نبایدها
اگر چیزی را نمی‌خواهید، واضح بگویید.
🔹 مثال:
- «یک متن رسمی درباره‌ی مزایای هوش مصنوعی بنویس. از استفاده از شوخی و طنز خودداری کن.»
۹. تکرار و اصلاح پرامپت
گاهی بار اول خروجی عالی نیست. پرامپت را بازنویسی کنید و جزئیات بیشتری اضافه کنید.
🔹 مثال:
- مرحله ۱: «یک متن درباره‌ی اقتصاد بنویس.»
- مرحله ۲: «یک متن ۲ پاراگرافی درباره‌ی تأثیر تورم بر زندگی روزمره مردم ایران بنویس.»
۱۰. از ترکیب چند تکنیک استفاده کنید
بهترین پرامپت‌ها اغلب چند ویژگی را با هم دارند: نقش‌دهی، ساختار، طول، محدودیت و مثال.
🔹 مثال:
- «تو یک کارشناس بازاریابی هستی. یک متن تبلیغاتی ۱۵۰ کلمه‌ای در قالب ۳ پاراگراف برای یک ساعت هوشمند جدید بنویس. تمرکز متن باید روی سلامت و پایش خواب باشد. لحن رسمی باشد و از اصطلاحات فنی استفاده کن.»
پرامپت‌نویسی استاندارد برای ساخت عکس و تصویر (Image Prompting)
وقتی می‌خواهیم با هوش مصنوعی تصویری بسازیم (مثلاً DALL·E، MidJourney یا Stable Diffusion)، باید دستورها را طوری بنویسیم که مدل تصویرساز دقیقاً بفهمد چه می‌خواهیم.
نکات مهم در پرامپت‌نویسی تصویری
۱. توصیف کامل سوژه
باید دقیق بگویید چه چیزی در تصویر باشد.
🔹 مثال:
- «یک گربه خاکستری روی مبل قرمز نشسته است.»
۲. سبک هنری (Art Style)
نوع خروجی را مشخص کنید: نقاشی دیجیتال، واقع‌گرایانه، کارتونی، سه‌بعدی، آبرنگ، مینیمال و …
🔹 مثال:
- «یک پرتره واقع‌گرایانه از یک دختر با لباس سنتی ایرانی، سبک نقاشی رنگ‌روغن.»
۳. جزئیات محیط و پس‌زمینه
هوش مصنوعی باید بداند صحنه در چه فضایی اتفاق می‌افتد.
🔹 مثال:
- «یک ربات در یک شهر آینده‌نگر با آسمان‌خراش‌های نورانی.»
۴. نورپردازی و حس تصویر
نور و حال‌وهوای تصویر خیلی تأثیر دارد.
🔹 مثال:
- «یک منظره کوهستانی هنگام طلوع خورشید با نور گرم و مه صبحگاهی.»
۵. ترکیب‌بندی و زاویه دید
زاویه دید، پرسپکتیو و نوع کادر را مشخص کنید.
🔹 مثال:
- «عکس کلوزآپ از یک پروانه روی گل زرد، با فوکوس روی جزئیات بال‌ها.»
۶. فرمت JSON برای پرامپت‌های تصویری
برخی ابزارها (مثل APIهای OpenAI یا Stable Diffusion) اجازه می‌دهند پرامپت‌ها را به صورت JSON ساختاریافته تعریف کنیم. این کار کمک می‌کند جزئیات دقیق‌تر و منظم‌تری داشته باشیم.
🔹 مثال پرامپت تصویری مبتنی بر JSON:
{
"prompt": "A futuristic city skyline at night with flying cars and neon lights",
"style": "cyberpunk, realistic",
"lighting": "neon, cinematic",
"camera": "wide angle, high resolution",
"details": "crowded streets, holographic billboards"
}
۷. اضافه کردن محدودیت‌ها
می‌توانید تعیین کنید چه چیزی در تصویر نباشد (negative prompt).
🔹 مثال:
{
"prompt": "A portrait of a wise old man with a long beard, fantasy style",
"negative_prompt": "cartoon, low resolution, blurry"
}
۸. ترکیب چند ایده
می‌توانید چند عنصر متفاوت را ترکیب کنید.
🔹 مثال:
{
"prompt": "A cat dressed as a samurai, standing in a bamboo forest",
"style": "anime, detailed, dramatic lighting"
}
برای پرامپت‌نویسی تصویری باید مثل یک کارگردان عمل کنید: صحنه، سبک، نور، زاویه و حتی حال‌وهوای تصویر را توصیف کنید. استفاده از ساختار JSON کمک می‌کند جزئیات به‌صورت منظم تعریف شوند و خروجی قابل‌پیش‌بینی‌تر باشد.
جمع‌بندی
پرامپت‌نویسی استاندارد مهارتی است که با تمرین و تجربه تقویت می‌شود. هرچه دستور شما واضح‌تر و دقیق‌تر باشد، خروجی هوش مصنوعی نیز با کیفیت‌تر خواهد بود. این نکته ها به شما کمک می‌کند تا در تعامل با مدل‌های زبانی، به بهترین نتایج برسید و خروجی‌ها را به سطح حرفه‌ای ارتقا دهید.
بدون دیدگاه